2 mei 2016

De Ecolution is een schip vol duurzame technieken en toepassingen, die na tien jaar weer aan een update toe zijn. Daarnaast is er het ambitieuze plan om in 2017 of 2018 rond de Noordpool te varen en daarvoor zijn ook aanpassingen nodig. Het schip wordt dus geheel up to date gemaakt en zal zo weer voorop gaan varen in de duurzame vaart. Er staat veel te gebeuren op technisch vlak en dat vormt het perfecte moment voor een gesprek met de bouwer en verbouwer van de Ecolution: Albert Keizer.

Technische tekening van Ecolution

Albert, tegenwoordig eigenaar van het in Lauwersoog gevestigde Next Generation Shipyards, was als mededirecteur van Ecolutions bv direct betrokken bij de ontwikkeling en bouw van de Ecolution. Hoewel de focus op techniek lag moest er eerst een organisatie opgezet worden en moest de financiering geregeld zijn. Wubbo wilde er zelf geld in steken en daarnaast werden subsidies aangevraagd. Dit bleek erg lastig en toen werd de koers verlegd. Er werd voor een commerciële insteek gekozen. “We wilden een schip bouwen en in de markt zetten om vervolgens meerdere schepen te bouwen. Er werden contacten gelegd met leveranciers en we gingen achter sponsoring aan wat op een gegeven moment ook gelukt is: de financiering kwam rond!. En toen is het bouwen begonnen.”

Het schip moest laten zien dat duurzaam en luxe hand in hand kunnen gaan. Naast de duurzame technieken als het opwekken van elektriciteit met de schroeven en warmte te onttrekken uit het zeewater, zijn er ook een koffiemachine, vaatwasser, stoomcabine en flat screen tv aan boord en het interieur is ontworpen door niemand minder dan Jan de Bouvrie. Welke technieken en luxe uiteindelijk aan boord kwamen was nog een heel proces. “Elke vrijdag kwam het projectteam samen: Wubbo, Joos (red. vrouw van Wubbo), Dirk (red. Projectleider Ecolution) en ik.  De ideeën vlogen over en weer door de kamer en zo nu en dan botste het ook wel eens. We moesten naar elkaar toegroeien. Wubbo had een heleboel ideeën en zat wel vier niveaus hoger dan wij. Hij keek vooral of het theoretisch technisch mogelijk was. Bijvoorbeeld elektrisch varen, was  toentertijd  nog ondenkbaar voor dat soort schepen. Maar Wubbo had al alles uitgerekend en zei dat het moest kunnen.  Je moest van goede huize komen om te zeggen dat het dan niet kon. Het leuke van Wubbo was dat er spanning kon zijn, maar de volgende dag ging je gewoon weer samen verder. Hij nam zaken nooit persoonlijk.”

In deze beginfase werd van allerlei technieken onderzocht of ze nuttig waren en ingebouwd konden worden in het schip. Zo is uitgebreid naar waterstof gekeken maar in de praktijk was dit (nog) niet betrouwbaar genoeg. “Des te leuker dat we waterstoftechniek nu weer oppakken.” De techniek voor warmteopslag in combinatie met een warmtepomp werd wél ingebouwd. De restwarmte wordt zo opgeslagen in water en dit kun je weer gebruiken om het schip te verwarmen. Er waren ook beperkingen: “Op het moment dat het gaat vriezen en het water beneden de vier graden komt, dan wordt het lastig. Er ontstaan ijskristallen in de warmtepomp. Tijdens de Noordpool expeditie zit de pomp er wel in, maar ik moet nog zien hoeveel hij gebruikt wordt. Ook dat wordt weer een leerervaring.”

Eén van de grote uitdagingen tijdens de bouw was het ontwerpen van een schroef voor zowel voorstuwing als elektriciteitsopwekking. “Een schroef heeft een specifieke instroomsnelheid en oppervlakte voor een goed rendement, maar dit rendement is maar één kant op, namelijk voortstuwing. Wij wilden hem echter ook omgekeerd gebruiken voor het opwekken van elektriciteit. En dan wil je ook rendement halen vanuit de andere kant van het schroefblad. Er is toen een experiment gedaan met een schroefblad met een ladderframe van koolstof. Dit ladderframe kan maar naar één kant op vervormen. Dus bij voortstuwing vervormt hij niet maar als  je energie wilt opwekken  vervormt hij wel. Zo heeft de schroef dus het gewenste tweezijdige rendement. Maar het koolstof bleek helaas niet sterk genoeg en de schroefbladen belandden op de bodem.” Op de vraag wat er uiteindelijk wél is gebruikt is het antwoord van de scheepsbouwer kort en bondig. “Een gewone schroef met iets minder rendement. Deze uitdaging wordt vervolgd.”

Na bijna tien jaar mag Albert de Ecolution weer onder handen nemen: een grote verbouwing staat te wachten. Er is nog geen groen licht maar de plannen liggen er al wel. “De accu’s kunnen te weinig energie opslaan om vijf, zes a zeven dagen elektrisch te kunnen varen. Zodoende hebben wij een energieopslag nodig met een hogere energiedichtheid. Daarnaast moet het een energievorm zijn die je aan boord kunt maken, want op zee kan je (nog) niet tanken . Hier komt waterstof om de hoek kijken: 45 kilo waterstof is namelijk voldoende voor één dag varen, maar er zijn zware waterstoftanks nodig voor de opslag. Deze zijn dikwandig vanwege de hoge druk. Ook wordt  naar zonne-energie gekeken. Er valt te denken aan zonnepanelen op het dek, in de mast, in het zeil, maar ook uitklapbaar naast het schip of op drijvers er achter.

De scheepsbouwer uit Lauwersoog laat zien dat de aankomende tien jaar veel gaat veranderen in de scheepvaart en dat duurzaamheid ook hier begint bij minder te verspillen. En dat was nu precies de opzet en de boodschap achter de Ecolution: er moet veel efficiënter worden omgegaan met materialen, brandstof en energie. Vandaar ook de  ontwikkeling van de nieuwste technieken zoals het varen op waterstof. “Dan heb je geen kabel of netwerk nodig want waterstof kun je lokaal produceren. Met een windmolen op zee gekoppeld aan een waterstofinstallatie. Je vaart er naartoe en kunt tanken. Uiteindelijk kan dit  ook voor de grote vrachtschepen.”

Het bouwen van de Ecolution heeft iets veranderd binnen het bedrijf en de bouwer zelf. “Wij zijn steeds meer gaan nadenken over duurzame technieken en ik heb geleerd dat je van te voren niet te snel opties moet uitsluiten of besluiten neemt omdat ze altijd zo genomen zijn. Nieuwe problemen en inzichten vragen om nieuwe oplossingen. Duurzaamheid maakt deel uit van onze overtuiging en gelukkig ziet de markt dit onderhand ook. Dit biedt weer een mooi toekomstperspectief voor ons bedrijf. De Ecolution creëert een enorme betrokkenheid van mensen en zorgt voor veel spin-off.”

Hoe de verbouwing van de Ecolution er precies uit gaat zien is nog niet bekend, maar houd vooral de website en social media kanalen.